همانطور که تا به حال شنیده اید طرح هایی نظیر طرح پانزی و هرمی باعث ایجاد ضررهای مالی زیادی به افراد شده است. این طرح ها معمولا افراد ناآگاه از این نوع کلاهبرداری ها را هدف قرار می دهند و آنها را مجاب به سرمایه گذاری در این نوع طرح های کلاهبرداری می کنند. آنها معمولا برگشت سود قطعی یا با بازگشت سود ۳۰ درصدی سرمایه و بدون کمترین ریسک را پیشنهاد می کنند که ممکن است بسیار وسوسه برانگیر باشد تا نظر سرمایه گذار بی تجربه را به خود جلب کند.
این نوع طرح ها معمولا محصولی از خود ارائه نمی دهند و حتی اگر این کار را بکنند محصول آنها معتبر نیست و ارزش زیادی ندارد. اما مهمترین مسئله ای که این طرح ها را پابرجا نگه می دارد این است که به طور مداوم پول به آنها تزریق شود، در غیر این صورت این سیستم ها از هم می پاشد یا دیگر سود دهی ندارند و در معمول ترین شرایط مانند پروژه گلد کوئست فرد تمام سرمایه را به سرقت می برد.
طرح های کلاهبرداری پانزی و هرمی شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارند که در این مقاله به آنها اشاره می کنیم. ابتدا به توضیح این دو طرح می پردازیم.
طرح پانزی چیست؟
پانزی یک نوع سرمایه گذاری کلاهبردارانه است. پانزی به این صورت است که از پول جمع آوری شده و بدست آمده از سرمایه گذاران تازه وارد به سرمایه گذاران قدیمی سود پرداخت می شود.
همانطور که مشخص است باید افراد زیادی به این سیستم جذب شوند تا سرمایه های زیادی جمع آوری شود و سرمایه گذاران شروع به دریافت سود کنند. اما باید به این نکته نیز توجه کرد که هر چه سیستم گسترده تر می شود پرداخت سودها به افراد سختتر می شود زیرا ملزم آن است که به طور مداوم افراد به این سیستم اضافه شوند که این امر به طور منطقی امکان پذیر نیست و در آخر سیستم های پانزی منجر به فرار فرد کلاهبردار با تمام سرمایه ها می شود و یا اینکه مجموعه این سیستم توسط مراجع قانونی دستگیر می شوند.
طرح پانزی را چالرز پانزی معرفی کرد. وی کلاهبردار ایتالیایی است که به آمریکا مهاجرت کرد و در سال ۱۹۲۰ شرکتی تاسیس کرد و از طریق طرح خود از هزاران نفر کلاهبرداری کرد. پانزی در طرح خود وعده سود ۵۰ درصد را می داد که در عرض ۱ سال توانست بیش از ۲۰ میلیون دلار سرمایه جذب کند.
طرح هرمی چیست؟
طرح های هرمی به بازایابی شبکه ای یا همان نتورک مارکتینگ وابسته است. طرح هرمی به این شکل است که شما برای ورود باید پولی را پرداخت کنید و در صورت معرفی چند عضو جدید به شما جایزه، حق الزحمه یا کمیسیون می پردازند. هر چه شما و اعضای زیرمجموعه شما افراد بیشتری را وارد این سیستم کنید هرم بزرگتر شده و حق کمیسیون بیشتری به اعضای ارشد پرداخته می شود.
طرح هرمی نیز از خود محصول واقعی ارائه نمی دهد که معتبر باشد و معمولا وابسته به پول افراد جدیدی است که وارد این سیستم می شوند. به طور قطع شما نیز پروژه هایی با نام نتورک مارکتینگ را شنیده اید که خود را جدا از طرح های هرمی می دانند و با شیوه های به روزتر و یا سیستمی متفاوت کار می کنند و همگی مدعی اند که در این سیستم محصولی برای ارائه و خرید و فروش وجود دارد اما قابل توجه است که این سیستم ها با روش های جدید تنها قصد کلاهبرداری دارند و می خواهند با ارائه محصولی غیرمعتبر کلاهبرداری خود را مخفی کنند و تنها قصد دارند از پول سرمایه گذار جدید به افرادی که در سر هرم قرار دارند و یا لیدر مجموعه هستند سود برسد.
تفاوت طرح پانزی و هرمی در چیست؟
در طرح های پانزی، معمولا افراد مدعی می شوند که آنها سرویسی برای مدیریت سرمایه گذاری هستند و در این سرویس ها شما سرمایه گذاری می کنید و سود کسب می کنید. در این نوع طرح کلاهبرداری معمولا نیازی به عضوگیری و زیرمجموعه نیست. تنها کافیست که سرمایه گذاری کنید و پول خود را در اختیار این سرویس ها قرار دهید. در بسیاری از مواقع افراد با دریافت سود در چندین دوره اول وسوسه می شوند که سرمایه بیشتری را به این سرویس ها تزریق کنند و با این کار فروپاشی این سیستم ها را به تاخیر می اندازند. در واقع تا وقتی به این سیستم های کلاهبرداری پول تزریق شود همچنان پابرجا خواهند ماند.
طرح های هرمی براساس نتورک مارکتینگ است و برای اینکه سرمایه گذار سود کسب کند باید عضو جدید را به سیستم وارد کند. این سیستم از آنجایی که به عضوگیری نیاز دارند به تلاش بیشتری برای جذب نیرو نیز نیاز است. از آنجایی که عضوگیری به مراتب سختتر از سرمایه گذاری است، فروپاشی طرح ها هرمی زودتر از طرح های پانزی رخ می دهد.
طرح های پانزی و هرمی در دنیای کریپتو
بسیاری این بحث را مطرح کردند که بیت کوین طرح پانزی است. بیت کوین ارز دیجیتالی است که به صورت کریپتوگرافیک و رمزنگاری شده می باشد و هدف آن از بین بردن واسطه هایی نظیر بانک هاست. هدف از ایجاد بیت کوین آن است که این ارز دیجیتال تبدیل به پولی برای خرید و فروش کالا و تمام کارهای روزمره باشد.
اما از آنجایی که حوزه ارزهای دیجیتال برای بسیاری ناشناخته است و افراد زیادی دانش کافی در این زمینه را ندارند این حوزه بستر خوبی برای کلاهبرداری افراد سودجو فراهم شده است. یکی از پروژه هایی که از طرح پانزی استفاده می کرد بیت کانکت بود. بیت کانکت در ابتدا با هجوم سرمایه گذاران در این پروژه سود خوبی به مردم پرداخت می کرد ولی پس از مدتی دیگر نتوانست سودی بپردازد و به طور کل نابود و منحل شد و پول افراد زیادی توسط این پروژه کلاهبرداری به سرقت رفت. طرح هایی نظیر کریپتوتب نیز با روش هوشمندانه و جدیدی این سیستم را به کار برده است.
جمع بندی
برای اینکه وارد چنین طرح های کلاهبرداری نشوید توجه داشته باشید که باید چندین موارد را همیشه در نظر داشته باشید. ابتدا اینکه همیشه به طرح هایی که به شما سود بالایی را پیشنهاد می دهند مشکوک باشید. اگر سود قطعی امکان پذیر بود بدون شک دولت ها و بانک ها از این سیستم استفاده می کردند. سودهای وسوسه انگیز ۵۰ درصدی که هیچ سازمانی آنها را ارائه نمی دهد همیشه این حس را ایجاد می کند چگونه امکان دارد تا این میزان سود پرداخت شود؟ بیش از سرمایه گذاری در این نوع طرح ها سعی کنید تمام مراحل کسب درآمد آن شرکت را بررسی کنید. این طرح های کلاهبرداری معمولا خیلی هوشمندانه سازماندهی شده اند تا افراد گول آنها را بخورند، پیش از سرمایه گذاری حتما با افراد با تجربه مشورت کنید تا سرمایه خود را از دست ندهید. در آخر می توانید با شناسایی و معرفی این سیستم های کلاهبرداری به مقامات قانونی باعث جلوگیری از ضرر دیگر سرمایه گذاران شوید.